Jeśli jesienią nie występują opady, należy pamiętać o dostarczaniu wody roślinom, zanim ziemia zamarznie. Szczególną troską powinniśmy otoczyć rośliny zimozielone, np. rododendrony i iglaki. Muszą się one porządnie „napić”, ponieważ w zimie, przy wahaniach temperatur, tracą duże ilości wody, której nie są w stanie uzupełniać z przemrożonego podłoża.

Z początkiem września rozpoczynamy sadzenie drzew i krzewów z tzw. „gołym korzeniem”. Rośliny te powinny być pozbawione liści. Roślina z liśćmi intensywnie paruje wodę, co naraża system korzeniowy na bardzo szybkie przesuszenie. Jesienne sadzenie drzew i krzewów owocowych wpływa pozytywnie na rozwój systemu korzeniowego przed nadejściem wiosny.

Możemy jeszcze we wrześniu założyć truskawkową grządkę. U starszych okazów wciąż usuwamy rozłogi, bo osłabiają roślinę mateczną.
Zbieramy wiele późnych odmian jabłek, gruszek, brzoskwini, śliwek. Po zbiorze winogron możemy przyciąć pędy winorośli. Zaprzestajemy już letniego cięcia drzew rodzących owoce pestkowe (wiśnie, czereśnie, śliwy, brzoskwinie).

To również dobry moment, aby rozmnożyć krzewy porzeczek przez sadzonki zdrewniałe. W tym celu pobieramy pędy o długości 25 cm i, po pozbawieniu ich dolnych liści, umieszczamy głęboko w ziemi, aby widoczne było tylko jedno oczko.

Po zbiorze owoców na przechowanie, zapewnijmy zebranym owocom optymalne warunki: temperaturę około 4-5˚C, przyćmione światło i lekko podwyższoną wilgotność powietrza. Przygotujmy piwnice i pomieszczenia do przechowywania zebranych plonów, a także zdezynfekujmy skrzynie i pojemniki. Pamiętajmy, aby nie przechowywać nadgniłych oraz uszkodzonych owoców. Są one bowiem źródłem infekcji, które mogą rozprzestrzenić się na całe nasze zbiory.

Regularnie grabimy opadłe liście. Jeśli nie są porażone przez choroby grzybowe, wyrzucamy je na kompostownik. Usuwamy spod drzew psujące się owoce.

Nawożenie drzew i krzewów owocowych należy ograniczyć wyłącznie do stosowania nawozów organicznych, długodziałających. Najlepiej użyć nawozów z serii Eko Ranczo lub obornika granulowanego, które będą stopniowo dostarczać materii organicznej. Można także stosować specjalistyczne nawozy jesienne.

We wrześniu zaczyna się najlepsza pora na zakładanie nowych rabat i wykonywanie nasadzeń. Rośliny w szkółkach mogą już być nieco mniej efektowne, z powodu opadających liści, ale nie powinniśmy się tym martwić – w nowym sezonie odżyją. W tym momencie możemy sadzić nie tylko rośliny z doniczkach (z bryłą korzeniową), ale także świeżo wykopany, większy materiał roślinny w balotach, oraz rośliny z gołym korzeniem, np. róże, ligustry.

Stosujemy nawozy jesienne, które uzupełniają niedobory potasu i fosforu w glebie i zabezpieczają rośliny przed wymarzaniem.
Jeżeli jeszcze tego nie zrobiliśmy, zastosujmy nawozy jesienne, które przygotują rośliny do zimowego spoczynku. Fosfor i potas przyspieszają drewnienie roślin oraz zapewniają lepszą odporność na niskie temperatury. W uprawie iglaków zastosujmy specjalistyczny nawóz jesienny do iglaków z magnezem, zapobiegającym brązowieniu igieł. Zobacz tutaj film o przygotowaniu iglaków do zimy.

We wrześniu sadzimy najpopularniejsze jesienne krzewinki, czyli wrzosy. To właśnie teraz możemy znaleźć w sklepach ogromny wybór kolorystyczny tych kwasolubnych roślin. Bardzo ważne jest, by sadzić je w kwaśnej, przepuszczalnej glebie. Mocno zbite bryłki korzeniowe rozrywamy lub rozcinamy, aby wrzosy lepiej się ukorzeniły.

Możemy jeszcze rozmnażać niektóre byliny przez podział kłączy: piwonie, irysy, liliowce, funkie.

Jeżeli krzewy zrzuciły już liście, możemy pobierać sadzonki (tzw. zrazy).

Wrzesień to ostatni moment, aby przycinać liściaste żywopłoty.

Rośliny jednoroczne i dwuletnie zasychają i wytwarzają nasiona, które zbieramy do wysiewu w kolejnym sezonie.
We wrześniu obficie kwitną astry i cynie – rośliny jednoroczne, które na stałe wpisały się w jesienny krajobraz polskich ogrodów.

Sadzimy rośliny cebulowe, kwitnące wczesną wiosną: tulipany, narcyzy, hiacynty, szafirki, cebulice, szachownice, krokusy oraz czosnki ozdobne. Podczas zakupu zwracajmy uwagę, aby cebulki były zdrowe i wolne od chorób. Aby dodatkowo zabezpieczyć cebule tulipanów przed chorobami odglebowymi, warto przed posadzeniem namoczyć cebule w zaprawie nasiennej T 75 DS/WS .

Lilie, rosnące kilka lat w tym samym miejscu, najlepiej jest przesadzić lub wykopać, a wiosną znaleźć im nowe miejsce.
Wykopmy bulwy i cebule roślin nie zimujących w naszym klimacie, np. mieczyków, tygrysówek, dalii, pacioreczników (kann) oraz begonii.

Po zbiorze warzyw uporządkujmy grządki, odchwaśćmy je, spulchnijmy i przygotujmy na jesienne nasadzenia roślin o szybkim wzroście: sałaty liściowej, rzodkiewki, botwiny, szpinaku i roszponki. Jeśli wrzesień będzie wystarczająco ciepły, zdążą one wzejść.

Bardzo dobrym zabiegiem po zbiorze warzyw jest wysianie poplonu, najlepiej z roślin motylkowych. Rośliny te w naturalny sposób wzbogacą glebę w azot, a także przeniosą wiele cennych składników z głębszych warstw gleby.

Jeżeli nie planujemy żadnych nasadzeń na grządkach warzywnych, dobrze jest przekopać grunt, pozostawiając go w tzw. ostrej skibie (w takim stanie jak przekopaliśmy, bez równania). Dzięki niskiej temperaturze w zimie poprawi się struktura gruzełkowata gleby, szczególnie na glebach mocno gliniastych. Gleba będzie miała więcej przestworów, a co za tym idzie, będzie lepiej napowietrzona, nawodniona i bardziej przepuszczalna.

Pozwólmy “wziąć oddech” trawie, zanim przykryje ją na dobre śnieg. W tym celu regularnie wygrabiamy z trawnika opadłe liście lub pozwalamy zebrać je kosiarce. Nadal kosimy trawnik, ponieważ obfite deszcze powodują szybki wzrost trawy.

Jeżeli jeszcze nie nawieźliśmy trawnika nawozem jesiennym, to jeszcze możemy to zrobić, stosując nawóz jesienny do trawników. Nawóz wspomaga korzenienie się trawy i wzmacnia jej odporność na niekorzystne warunki środowiska. Prawidłowo przygotowany do zimy trawnik szybko wróci wiosną do dobrej kondycji, a ryzyko wystąpienia groźnych chorób grzybowych (np. pleśni śniegowej) zostanie ograniczone.
Zobacz tutaj film o jesiennej pielęgnacji trawnika.

Wrzesień jest dobrym okresem na założenie nowego trawnika z siewu. Pamiętajmy, aby uprzednio dokładnie oczyścić ziemię z kamieni oraz korzeni chwastów. Po wyrównaniu terenu poczekajmy, aż wzejdą chwasty i zlikwidujmy je preparatem Avans RTU. Po 7-10 dniach zauważymy zamieranie chwastów i możemy przystąpić do siewu. Chwasty zamrą całkowicie po ok. 3 tygodniach.
Przeczytaj więcej na temat zakładania trawnika jesienią.

Pielimy regularnie rabaty. Dopóki chwasty są małe jest je łatwo usunąć, a wiosną może się okazać że chwasty urosły podczas ciepłych zimowych dni, do takich rozmiarów że przysłaniają rośliny ozdobne. Uzupełnijmy ściółkę wokół roślin, ponieważ zapobiegnie ona nie tylko rozwojowi chwastów, ale również zabezpieczy co wrażliwsze korzonki przez przemarznięciem.

Na pniach drzew śliw i jabłoni umieszczamy opaskę na pnie drzew, która wyłapie szkodniki tj. owocówka śliwkóweczka, owocówka jabłkóweczka czy kwieciak jabłkowiec. Wychodzące z owoców i schodzące na zimowanie. Po zbiorze owoców – pod koniec września taką opaskę należy zdjąć i spalić, co bez użycia pestycydów ograniczy populację tych szkodników.

Przekopywanie gleby na warzywniku i pozostawienie jej w tzw. „ostrej skibie” wyłoni na powierzchnię wiele szkodników zimujących w gruncie np. pędraków, drutowców, rolnic. Zabieg ten umożliwi naszym pożytecznym towarzyszom – ptakom wyskubać co smaczniejsze kąski, a z resztą upora się mroźna zima.

Usuwamy i zakopujemy lub wyrzucamy do worków na odpady zielone zgniłe owoce spod drzew oraz tzw. „mumie” wiszące na drzewie (porażone moniliozą owoce). Liście z objawami chorób palimy, nie składujemy na kompostowniku. Zabiegi te pozwolą ograniczyć rozwój chorób, które zimują w porażonych resztkach roślin.

W październiku w dalszym ciągu sadzimy drzewa i krzewy owocowe z gołym korzeniem. Ziemia jeszcze nie zamarzła, więc rośliny z pewnością się przyjmą przed nadejściem zimy.
Pamiętajmy o wygrabianiu opadłych liści z trawnika. Liście oraz okrywa śnieżna mogą sprawić, że trawnik zostanie przyduszony i będzie bardziej podatny na choroby w przyszłym sezonie. Zbierajmy także opadłe zepsute owoce, w których mogą zimować patogeny.
Jeżeli zapomnieliśmy o nawożeniu roślin, to w październiku mamy jeszcze ostatnią okazję, aby to zrobić. W tym celu użyjemy specjalistycznego nawozu jesiennego Agrecol.
Nawozy jesienne pomagają roślinom w przygotowaniu się do zimy. Składniki w nich zawarte poprawiają korzenienie roślin, wspomagają gospodarkę wodną i przyspieszają drewnienie pędów.
Pnie drzewek owocowych malujemy wapnem do bielenia drzew. Ale nie w celu poprawy ich estetyki w zimie, ale aby zapobiec pękaniu kory. Biały kolor odbija światło, przez co różnice temperatur nie są tak duże i kora jest mniej narażona na uszkodzenia.

Szkółki roślin ozdobnych w dalszym ciągu stoją dla nas otworem, z szeroką gamą roślin do wyboru. W dalszym ciągu możemy je sadzić do gruntu. Szczególną uwagą cieszą się w tym okresie pięknie kwitnące wrzosy, z których możemy tworzyć romantyczne kompozycje i „dywany” wrzosowe.
Niektóre rośliny m.in. róże i piwonie drzewiaste (chińskie) będzie trzeba okopczykować, tzn. przykryć warstwą ziemi wrażliwe na przymrozki miejsca szczepienia. Bardzo wrażliwe na mrozy rośliny możemy dodatkowo owinąć białą agrowłókniną, która zabezpieczy przed niskimi temperaturami.
Jesienią odkwaszamy podłoże, przeznaczone pod przyszłe rabaty, jeżeli sadzone na niej rośliny będą wymagały bardziej obojętnego lub zasadowego odczynu.

Październik to ostatnia chwila do sadzenia cebulek roślin, kwitnących wiosną. Należy to zrobić do końca października. Podczas zakupów zwracajmy uwagę na stan cebulek, bo może się zdarzyć, że podczas długiego przechowywania w niewłaściwych warunkach, cebule tracą jędrność lub chorują. Warto przed posadzeniem zaprawić na mokro cebule w zaprawie nasiennej T 75 DS/WS. Po sadzeniu cebulek możemy zastosować nawóz mineralny do roślin cebulowych, który podnosi pH gleby, dzięki czemu cebulki mają zapewnione lepsze warunki rozwoju, co wpływa na lepsze przezimowanie.
Wykopujemy cebule, bulwy i kłącza: mieczyków, begonii, dalii, kann, cantedeskii i innych roślin, nie zimujących w gruncie. Po wykopaniu, cebule należy oczyścić, przesuszyć oraz wyeliminować chore okazy. Rozdzielamy także małe cebulki przybyszowe od dużej matecznej – w ten sposób powiększymy kolekcję roślin ozdobnych. Najlepsze do przechowywania przez zimę są przewiewne skrzynki, umieszczone w pomieszczeniach o temperaturze około 5˚C.

Trawnik wciąż kosimy, do momentu gdy trawa przestanie rosnąć. Jesienna pielęgnacja trawnika to przede wszystkim wygrabianie opadłych liści, aby pod ciężarem deszczu nie ugniatały trawnika.

Rośliny przekorzenione (w doniczkach) możemy wysadzać do gruntu, dopóki nie zamarznie ziemia.

Wrażliwe na niskie temperatury rośliny należy okryć agrowłókniną, słomą, słomianą matą lub stroiszem. Krzewy róż kopczykujemy – obsypujemy ziemią lub torfem, aby chronić miejsca szczepienia i korzenie przed działaniem mrozu.

Gałęzie roślin iglastych o kolumnowym pokroju (jałowce, żywotniki) mogą się odginać, a nawet łamać przy dużych opadach śniegu. Dlatego takie rośliny warto obwiązywać sznurkiem na zimę, aby zachowały swoją kolumnową formę.

Jeśli wystąpiły już opady śniegu, powinniśmy go zrzucić z drzew i krzewów, szczególnie zimozielonych. W ten sposób uchronimy rośliny przed złamaniem pod wpływem ciężaru śniegu.

Owoce niektórych roślin (np. tarnina, jarzębina, berberys, pigwowiec) do celów konsumpcyjnych możemy zbierać po pierwszych przymrozkach.

Gdy opadną wszystkie liście brzoskwini, wygrabiamy je dokładnie oraz wyrzucamy (nie kompostujemy). Wykonujemy oprysk drzewka preparatem Miedzian 50 WP lub Miedzian Extra 350 SC. Spowoduje to wyniszczenie zimującego stadium grzyba, wywołującego kędzierzawość liści brzoskwini. Dla uzyskania lepszego efektu oprysk należy jeszcze powtórzyć wiosną, przed wypuszczeniem liści.

Ziemię w obrębie koron drzew i krzewów owocowych możemy spulchnić i wyłożyć na nią warstwę kompostu. Ochronimy w ten sposób korzenie przed przemarznięciem oraz dostarczymy roślinom naturalnego nawozu, długo uwalniającego składniki odżywcze.

Listopad to czas zbioru pigwy. Ale na 4 dni przed przystąpieniem do zbioru dobrze jest zapobiec wielu chorobom grzybowym poprzez oprysk preparatem Switch 62,5 WG, co wydłuży zdolność przechowalniczą tych owoców. Warto pamiętać, że owoce pigwy, zebrane po przymrozkach, mają nieco mniej goryczki.

Przechowywane w piwnicach i spiżarniach owoce należy stale kontrolować i usuwać okazy wykazujące objawy chorobowe.

Warzywnik po zbiorze warzyw lub miejsce na planowany warzywnik dobrze jest na zimę przekopać, pozostawiając go w tzw. ostrej skibie, czyli bez rozdrabniania dużych brył ziemi. Zabieg ten poprawia strukturę gleby, która lepiej będzie magazynowała wodę i powietrze. Ponadto wymraża większość szkodników glebowych oraz umożliwia ptakom ich wydziobanie.
Po pierwszych przymrozkach możemy przystąpić do zbioru jarmużu oraz brukselki. Dzięki ujemnej temperaturze rośliny te kruszeją i mają mniej goryczki.

Zanim spadnie śnieg, wygrabiamy wszystkie opadłe liście i wyrzucamy do kompostownika (jeżeli nie były porażone chorobami). Pozostawienie liści na trawniku zwiększa ryzyko zaduszenia darni pod śniegiem i stwarza warunki do rozwoju chorób grzybowych.

Po wykonaniu ostatnich prac w ogrodzie, przeprowadzamy konserwację sprzętu. W narzędziach o napędzie spalinowym wymieniamy oleje oraz wykonujemy przegląd podzespołów. Pozostałe narzędzia, np. sekatory, nożyce, piły, łopatki oraz donice i pojemniki dobrze jest wyczyścić i zdezynfekować. W tym celu przyda nam się mydło potasowe Agrecol lub mydło potasowe czosnkowe Agrecol, które w naturalny sposób odkazi sprzęty. Wyczyszczony sprzęt możemy pozostawić do następnego sezonu.